Reminiscencje ze spaceru po historycznych placach Warszawy: Bankowym, Teatralnym i Saskim
Tym razem zostaliśmy zaproszeni przez przewodniczkę Panią Elżbietę Zatorowską, w dniu 05.11.2021 r., na ponad dwugodzinny niezwykle interesujący spacer po historycznych placach Warszawy. Zajęcia były realizowane w ramach Programu Strefa Aktywnego Seniora współfinansowany ze środków otrzymanych od MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY
Choć odbył się on przy dość zimnej i wietrznej pogodzie to frekwencja, humory i zainteresowanie prezentowanymi obiektami dopisały. Spotkanie rozpoczęliśmy pod Arsenałem czyli królewskim magazynem broni przy ul Długiej. Właśnie tam 26 marca 1943 r. miała akcja Szarych Szeregów w trakcie której uwolniono Jana Bytnara „Rudego” oraz 20 innych więźniów, co upamiętnia kamień z tablicą informacyjną. Następnie ulicą Stare Nalewki, gdzie w dawnej Dzielnicy Żydowskiej mieścił się w latach 1903-1944 Pasaż Simonsa (wielofunkcyjny kompleks handlowo usługowy), udaliśmy się do Parku Krasińskich. Jest tam upamiętnione miejsce, w którym żołnierze Batalionu „Chrobry” AK walczyli w gruzach gmachu Simonsa o Stare Miasto. W bitwie zginęło ok. 300 żołnierzy tego Batalionu.
W dalszej części spaceru, przechodząc obok Pałacu Radziwiłłów, dawne Muzeum Lenina obecnie Muzeum Niepodległości, doszliśmy do biurowca „Senator” przy ulicy Bielańskiej, który został doklejony do zabytkowych murów Banku Polskiego (wybudowany w latach 1907-1911, w czasie powstania 1944 r. reduta oddziałów polskich) i stanął nad fundamentami skarbca królewskiego i mennicy Stanisława Augusta Poniatowskiego. Fragmenty tych budowli można oglądać poprzez przeszkloną podłogę, Następny punkt zwiedzania to pałac Daniłowiczowski przy ul. Hipotecznej, znany z galerii kamiennych głów władców na fasadzie, który był siedzibą słynnej biblioteki braci Załuskich, a teraz jest siedzibą ZAIKS-u.
Dalsza część spaceru to ulica Senatorska gdzie podziwialiśmy fasadę pałacu Mniszchów. W latach drugiej wojny światowej był tam Szpital Maltański a obecnie jest ambasada Belgii. Obok znajduje się jeden z najlepiej zachowanych obiektów w stylu secesyjnym w Warszawie - gmach Domu Bankowego Wilhelma Landaua. Kolejno przechodząc obok figury św. Jana Nepomucena (rokokowa rzeźba z 1733 r.) udaliśmy się pod pałac Błękitny, także pałac Zamoyskich. Był on kiedyś własnością Potockich, później króla Augusta II Mocnego i jego córki Anny Orzelskiej (wielbicielki koloru błękitnego), następnie rodziny Czartoryskich i Zamoyskich. Znajdowała się tam Biblioteka Ordynacji Zamojskiej, koncertował Fryderyk Chopin, a także pracował Stefan Żeromski. Odbudowany w latach 1948-1950. Do 1997 r. była tam siedziba ZTM. Obecnie Pałac, po odzyskani przez Jana Zamoyskiego, popada w ruinę.
Z przed Pałacu Błękitnego rozpościera się wspinały widok na jeden z najwspanialszych historycznych placów Warszawy (powstał w 1825 r.) Plac Bankowy (nazwa pochodzi od Banku Polskiego, który miał tam siedzibę). Kiedyś były tam pałace Ogińskich i Leszczyńskich, a obecnie znajduje się tu siedziba władz naszej stolicy i województwa, pomniki Juliusza Słowackiego (na miejscu pomnika Feliksa Dzierżyńskiego) i Stefana Starzyńskiego, wspaniały gmach hotelu Saskiego i Błękitny Wieżowiec (w miejscu nieodbudowanej Wielkiej Synagogi). W dalszej części spaceru odwiedziliśmy kościół Reformatów pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy, a także miejsce, w którym była Galeria Luxemburga ze słynnym kabaretem Qui Pro Quo.
I tak doszliśmy do następnego historycznego placu Warszawy - Placu Teatralnego (powstał ok. 1808 r.). Jego nazwa pochodzi od mieszczącego się tam Teatru Wielkiego siedziby Opery Narodowej. Został on zaprojektowany przez Antonia Corazziego i otwarty 24 lutego 1833 roku. Odbudowany po zniszczeniach wojennych według projektu Bohdana Pniewskiego z zachowaniem oryginalnej fasady. Służy ponownie kulturze polskiej od listopada 1965 roku. Przed gmachem jest pomnik Stanisława Moniuszki. W dniu 3 maja 2002 r. odsłonięto na gmachu teatru rzeźbę Kwadryga Apollina. Przy tym historycznym placu znajduje się również siedziba najstarszego teatru w Polsce - Teatru Narodowego. Założony on został w 1765 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Również przed tym gmachem jest zrekonstruowany pomnik Wojciecha Bogusławskiego.
Północną pierzeję placu Teatralnego uświetniają: kościół św. Brata Alberta i św. Andrzeja (kościół środowisk twórczych) oraz pałace Jabłonowskich (dawna siedziba władz miejskich) i Blanca – obecnie siedziba Ministerstwa Sportu. Upamiętnione jest tam miejsce, w którym poległ w dniu 4 sierpnia 1944 r. najwybitniejszy poeta czasu wojny Krzysztof Kamil Baczyński.
Spacer nasz zakończyliśmy przy placu marszałka Józefa Piłsudskiego. Plac wielokrotnie zmieniał nazwę. Pierwotnie był to dziedziniec pałacu Saskiego. Najważniejszym obiektem tego placu jest grób nieznanego żołnierza upamiętniający bohaterów poległych w walkach o wolność Polski. Powstał on w 1925 r. w trzech środkowych arkadach pałacu i jest tam do dzisiaj, choć sam pałac Saski wraz z pałacem Bruhla wycofujący się z Warszawy Niemcy wysadzili.
Opracowała Ewa Wasińska
